‘Cultuur is contactberoep bij uitstek’
REMEDIE – Twentse makers over kunst en cultuur in crisistijd
Diet Gerritsen uit Enschede, sopraan en maker van muziektheater. Als koordirigent verbonden aan IntervOcaal en Ofkoors. Zangcoach bij de Deventer Jeugdmusical. Mede-organisator Balkonfestival Enschede (waarvoor al een coronaproof plan klaarligt).
“De ideeën krijgen langzamerhand weer een kans.
‘Wat kan wel?’ Dat is nu de vraag waar alles om draait. Maar het begint met persoonlijke ontmoetingen. Alle initiatieven waar ik op dit moment mee bezig ben zijn op gang gekomen door met een paar mensen daadwerkelijk bij elkaar te zijn – natuurlijk binnen de regels. Je kaatst wat heen en weer, er gaan grappen tussendoor en dan groeit het. Die voeding is online niet te evenaren.
Toen zeven weken geleden alles stilviel was dat voor mij een soort déja vu. Ik herkende veel van tien jaar geleden, toen ik door de cultuurbezuinigingen van het Rijk ontslag kreeg bij de Nederlandse Reisopera. Een lege agenda, geen dagelijks contact meer met collega’s en opnieuw de vraag: ‘Wat nu?’ Veel tijd om daar bij stil te staan was er eerst niet, doordat we tijdelijk onderdak boden aan mijn dochter en schoonzoon en hun gezin, die midden in een verbouwing zaten. Zo ben je vanzelf gericht op je eigen kleine kring en waren die eerste weken ook heel bijzonder.
Het scheelt dat we financiëel niet direct in de problemen kwamen, dankzij het feit dat een deel van mijn inkomsten doorloopt en mijn partner Frank Deiman docent is aan het conservatorium. Soms bekroop me wel een schuldgevoel, wanneer ik via sociale media alle online initiatieven voorbij zag komen. Inmiddels kunnen mijn koren ook thuis aan de slag.
Voor IntervOcaal heb ik samen met Frank oefenbestandjes gemaakt. Al was het wel even zoeken naar de beste manier om de zangers bij dat individuele repeteren toch de koorharmonie te laten ervaren. Je moet horen hoe jouw partij zich tot de andere verhoudt. Daar hebben we iets op gevonden, maar dat je geen feedback kunt geven blijft een gemis. Misschien zou het kunnen via Zoom of een andere videobeldienst, maar ik wil er geen druk op leggen. Niet iedereen voelt zich er comfortabel bij om zo in z’n eentje te zingen.
Sta je daar in de camera te kijken met je coronakapsel
Ik snap dat wel. Ik vond het zelf ook gek om een filmpje te maken met warming up-instructies. Sta je daar in de camera te kijken met je coronakapsel. Om in contact te blijven en te voorkomen dat iemand van de radar verdwijnt hebben we met het bestuur een bloemetje bij de mensen thuis bezorgd. Dat heeft ons weer op het idee gebracht om al die voordeuren te fotograferen voor een interactief e-book. Klik je straks op die entrees dan ontvouwt zich een zelfportret van het koor in persoonlijke verhalen en liedjes. Met vijftig mensen uit vijftien verschillende culturen zijn de leden zelf bij IntervOcaal de inspiratiebron. Die moet je koesteren.
In feite is dit project een digitaal alternatief voor het café-chantant dat we al hadden bedacht om de verhalen binnen het koor een gezicht en een stem te geven. Door die concertformule is een streep gezet, maar we zijn toch aan het kijken of het in een kleinere setting alsnog ook live kan. Om te beginnen voor het koor zelf. En wie weet lukt het om elkaar voor de zomer nog een keer met z’n allen te treffen. Met een fietstocht, waarbij iedereen vanuit z’n eigen huis naar een plek met veel ruimte rijdt. Een voetbalveld of zoiets.
Doen we dit echt samen?
Bij de Deventer Jeugdmusical, waar de productie De Wiz naar het najaar is verschoven, kan ik de solisten online les blijven geven. Ook Ofkoors kan goed zelf werken met het materiaal dat ik toestuur. Al blijft het lastig om niet samen te oefenen. Zeker voor een close harmony-groep – de naam zegt het al. Van wat er nu aan digitale opties wordt ontwikkeld zullen we zeker dingen meenemen naar het post-coronatijdperk. Maar ze bieden geen toereikend alternatief voor de sociale interactie die zo wezenlijk is. Niet alleen voor een koor. Doen we dit echt samen, zoals nu zo vaak wordt gezegd? Ik heb eerder het gevoel dat iedereen van alles doet vanaf zijn eigen eilandje.
Ik merk het ook bij mijn eigen projecten. Ik mis het samen repeteren nog meer dan de optredens. Je realiseert je eens te meer dat je in de cultuur echt een contactberoep hebt. Op welke schaal je ook werkt. Ik zou met alleen een saxofonist een programma doen met Joodse liederen, onder meer in de Stiftskerk in Weerselo. Hoe klein ook, dat zijn dankbare pareltjes. Misschien kan het later alsnog, of in een andere vorm. Want dat is wel een voordeel: ik ben gewend aan méér dan concertzalen. Van moestuinconcerten tot locatietheater. De muziektheaterproductie ‘Parijs, Berlijn, Broadway’ die we dit voorjaar zouden hernemen kan misschien ook op een andere manier dan in een theater. Het publiek zou zich in kleine groepjes kunnen verplaatsen langs drie plekken die staan voor de halteplaatsen uit de titel.
Niet weer in oude valkuil trappen
De behoefte aan cultuur is er. Dat merk je ook aan alle spontane acties, online en in het echte leven. In het laatste geval vaak vanaf balkons, wat ik als initiatiefnemer van het Balkonfestival mooi vind om te zien. Maar als culturele sector moeten we wel oppassen dat we niet weer in de valkuil trappen van ‘desnoods doen we het voor niks’ en voorzichtig zijn met online van alles weggeven. We zijn geschoolde mensen die een boterham moeten verdienen.
”
Waardeer dit artikel!
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten blijken met een kleine of wat grotere bijdrage. Als veel lezers dit doen, kan ik dit soort artikelen blijven schrijven. Dankjewel!