Eén brok natuur

Als cadeaus van Moeder Aarde liggen ze op het landgoed Baasdam bij Tubbergen: twee werken in natuursteen van de Duitse beeldhouwer Ulrich Rückriem. Kunstenaar Saskia Griepink leidt bezoekers zondag rond.
Alsof de kunstenaar ze met een kartelschaar uit de Spaanse steengroeve heeft geknipt. Zo gelijkmatig ogen de inkepingen langs de randen van de granieten zuilen. Aan de voorkant vormen boorgaten gelijkmatige rijtjes. Eén, drie of vier, al naar gelang het aantal blokken waarin de zuil is onderverdeeld. Het is kenmerkend voor het werk van Ulrich Rückriem: zijn bewerkingen en het maakproces zijn er precies aan af te lezen.
Onwrikbaar en ingetogen tegelijk staan de Zeven stèles van Rückriem sinds 2005 langs de oude verbindingsweg tussen havezate Herinckhave en landgoed Baasdam. Het verhaal wil dat de kunstenaar zo ondersteboven was van het landschap, dat hij spontaan nog een werk aanbod. Sinds 2014 is even verderop Ursprung te vinden. Een meer dan manshoog, bijzonder gevormd blok steen. Het vormt het middelpunt van het Ronde Bosje alsof het daar altijd al heeft gelegen. Samen vormen de werken Panorama Rückriem-Ursprung. Die benaming is niet overdreven: de kring van oude beuken biedt mooie doorkijkjes op het landschap rondom.
Ooit was dit woeste grond, waarvan landschapsarchitect Pieter Wattez een cultuurlandschap naar Engels voorbeeld boetseerde. De weidegrond waarin het Ronde Bosje ligt is vrij recentelijk weer omgevormd tot natuurgebied, met ook een functie als waterberging, maar koeien grazen er nog steeds. Blonde d’Aquitaines, die hier Baasdammer Blondes heten, want ze zijn afkomstig van een fokkerij in de buurt. De kleine kudde bewaakt het Ronde Bosje zonder de wandelaar schrik aan te jagen.
Puzzel
Je kunt rechtstreeks van de Zeven stèles naar Ursprung wandelen, via de Reutummerweg en de Arkeweg, maar de wandelroute Landgoed Baasdam (VVV Tubbergen) biedt een fraaie omweg rondom de weide. Zo kun je het brok steen al van verre zien liggen, gelig oplichtend tussen de bomen. Om eenmaal met je neus bovenop deze raadselachtige puzzel van zes stukken Anröchter dolomiet, het verschil vast te stellen met de donkere kleur van de andere zijden.
De nu 77-jarige Rückriem noemt steen ‘de eerste natuur’. ,,Wat ik maak is het meest eenvoudige”, zei hij ooit. ,,Mensen gaan beter kijken als er weinig te zien is.” Dat laatste is betrekkelijk, weet de Tubbergse kunstenaar Saskia Griepink uit eigen ervaring. Ze bekent dat het ook bij haar even duurde voor ze meer in het werk kon zien dan ‘gewoon stenen.’
Dat veranderde naarmate ze zich, ook voor een educatief project voor de stichting Rückriem in Twente, in de kunstenaar en zijn werk ging verdiepen. Ze werkt als museumdocent ook in Rijksmuseum Twenthe, waar nu een werk in leisteen uit 1985 is te zien in de opstelling De Gouden Eeuw van Twente. ,,Op het eerste gezicht lijken het net vloertegels. Maar als ik kinderen vertel over de tekening die erin zit en de keuzes die de kunstenaar heeft gemaakt wordt het een ander verhaal.”
Deze zomer leidt ze twee excursies naar het werk van Rückriem in Tubbergen, een van de weinige plekken in Nederland – behalve het Amsterdamse Bos en het Drentse Weiteveen – waar zijn werk buiten is te ervaren. ,,De sculpturen geven een plek betekenis, maar omgekeerd krijgt het werk ook betekenis door de plek. Bij klooster Frenswegen in Nordhorn staat een werk met de bijnaam ‘batterij in het bos’. Zo kun je je ook aan de werken in Tubbergen opladen. Ze staan daar magisch te wezen.”
De wandelexcursies beginnen zondag om 10.30 uur en 14.00 uur. Op 25 september is er nogmaals een excursie, maar dan in combinatie met een fietstocht naar de Mandercirkels van kunstenaar Paul de Kort. Start 13.00 uur. Vooraf aanmelden bij VVV Tubbergen. ruckriemintwente.nl
Gepubliceerd in De Twentsche Courant Tubantia 21 juli 2016.